بلاکچین یک تکنولوژی نرم افزاری است که در آن داده ها (بلوک ها) به هم زنجیر می شوند و امکان حذف یا تغییر هیچکدام از این داده ها (بلوک ها) وجود ندارد، و تنها اطلاعات جدید در انتهای زنجیر می تواند اضافه شود. این داده ها کامل شفاف و امن است و توسط تمامی کاربران قابل مشاهده است.
بلاکچین چیست؟
بلاکچین یک پایگاه داده یا دفتر کل توزیع شده است که بین گره های شبکه کامپیوتری به اشتراک گذاشته شده است. بلاکچین بیشتر به دلیل نقش حیاتی خود در سیستمهای ارزهای دیجیتال برای حفظ یک رکورد امن و غیرمتمرکز از تراکنشها شناخته میشوند، اما بلاکچین تنها به استفاده در ارزهای دیجیتال محدود نمیشود. بلاکچین ها را می توان برای تغییرناپذیر کردن داده ها در هر صنعتی مورد استفاده قرار داد.
به زبان ساده تر می توان گفت بلاکچین یک تکنولوژی نرم افزاری است که در آن داده ها (بلوک ها) به هم زنجیر می شوند و امکان حذف یا تغییر هیچکدام از این داده ها (بلوک ها) وجود ندارد، و تنها اطلاعات جدید در انتهای زنجیر می تواند اضافه شود. این داده ها کامل شفاف و امن است و توسط تمامی کاربران قابل مشاهده است.
از آنجا که هیچ راهی برای تغییر یک بلوک از اطلاعات وجود ندارد، تنها اعتماد مورد نیاز در ورود اطلاعات توسط کاربر یا برنامه داده است. این ویژگی نیاز به اشخاص ثالث قابل اعتماد را کاهش می دهد که معمولاً این افراد حسابرسان یا شرکت ها هستند که باعث هزینه های اضافه شده و گاهی اشتباه می کنند.
از زمان معرفی بیت کوین در سال 2009، استفاده از بلاکچین از طریق ایجاد ارزهای دیجیتال مختلف، برنامه های کاربردی مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکن های غیرقابل تعویض (NFT) و قراردادهای هوشمند افزایش یافته است.
نکات کلیدی در مورد بلاکچین
✔️ بلاکچین نوعی پایگاه داده مشترک است که با یک پایگاه داده معمولی در نحوه ذخیره اطلاعات متفاوت است. بلاکچین ها داده ها را در بلوک هایی که از طریق رمزنگاری به هم مرتبط شده اند ذخیره می کنند.
✔️ انواع مختلفی از اطلاعات را می توان در یک بلاکچین ذخیره کرد، اما رایج ترین استفاده برای تراکنش ها به عنوان دفتر کل بوده است.
✔️ بیتکوین، یک بلاکچین غیرمتمرکز است به طوری که هیچ فرد یا گروهی کنترلی بر روی آن ندارد، در عوض، همه کاربران به طور جمعی کنترل را حفظ میکنند.
✔️ بلاکچین های غیرمتمرکز تغییر ناپذیر هستند، به این معنی که داده های وارد شده برگشت ناپذیر هستند. برای بیت کوین، تراکنش ها به طور دائم ثبت می شوند و برای همه قابل مشاهده هستند.
توضیحات بیشتر در مورد بلاکچین
همانطور که در Blockchain for Dummies توضیح داده شد "بلاکچین نام خود را مدیون روشی است که دادههای تراکنش را ذخیره میکند"، در بلوکهایی که به هم متصل شدهاند تا یک زنجیره را تشکیل دهند. با افزایش تعداد تراکنش ها، بلاکچین نیز افزایش می یابد. بلوکها زمان و ترتیب تراکنشها را ثبت و تأیید میکنند، که سپس وارد بلاکچین میشوند، در یک شبکه مجزا که توسط قوانین مورد توافق شرکتکنندگان شبکه اداره میشود.
هر بلوک حاوی یک هش (اثر انگشت دیجیتال یا شناسه منحصر به فرد)، دستههای مهر زمانی از تراکنشهای معتبر اخیر و هش بلوک قبلی است. هش بلوک قبلی، بلوکها را به هم پیوند میدهد و از تغییر هر بلوکی یا درج بلوک بین دو بلوک موجود جلوگیری میکند. در تئوری، این روش زنجیره بلوکی را ضد دستکاری می کند.
چهار مفهوم کلیدی پشت بلاکچین عبارتند از:
✔️ دفتر کل مشترک (Shared ledger) دفتر کل مشترک یک سیستم توزیع شده "یک پیوست" است که در یک شبکه تجاری به اشتراک گذاشته می شود. با یک دفتر کل مشترک، تراکنشها فقط یک بار ثبت میشوند و تلاشهای تکراری را که معمول شبکههای تجاری سنتی است، از بین میبرد.
✔️ مجوزها ( Permissions) مجوزها تضمین میکنند که تراکنشها ایمن، احراز هویت و قابل تأیید هستند. با توانایی محدود کردن مشارکت شبکه، سازمانها میتوانند راحتتر از مقررات حفاظت از دادهها، مانند مقررات بیمه سلامت ( HIPAA) و حفاظت از داده های اتحادیه اروپا (GDPR) پیروی کنند.
✔️ قراردادهای هوشمند (Smart contracts) قرارداد هوشمند یک توافق یا مجموعه قوانینی است که بر یک معامله تجاری حاکم است. روی بلاکچین ذخیره می شود و به صورت خودکار به عنوان بخشی از یک تراکنش اجرا می شود.
✔️ اجماع (Consensus) از طریق اجماع، همه طرفین با تراکنش تایید شده توسط شبکه موافقت می کنند. بلاکچینها مکانیسمهای اجماع مختلفی دارند، از جمله اثبات سهام(POS)، اثبات کار (POW)، امضای چندگانه و PBFT (تحمل عملی خطای بیزانس).
هر شبکه بلاکچین دارای شرکت کنندگان مختلفی است که این نقش ها را ایفا می کنند، از جمله:
✔️ کاربران بلاکچین (Blockchain users) شرکت کنندگان (معمولاً کاربران تجاری) با مجوز پیوستن به شبکه بلاکچین و انجام تراکنش با سایر شرکت کنندگان شبکه.
✔️ تنظیم کننده (Regulators) کاربران بلاکچین با مجوزهای ویژه برای نظارت بر تراکنش های انجام شده در شبکه.
✔️ اپراتورهای شبکه بلاکچین ( Blockchain network operators) افرادی که دارای مجوزها و اختیارات ویژه برای تعریف، ایجاد، مدیریت و نظارت بر شبکه بلاکچین هستند.
✔️ مقامات صدور گواهی (Certificate authorities) افرادی که انواع مختلف گواهینامه های مورد نیاز برای اجرای یک بلاکچین مجاز را صادر و مدیریت می کنند.
یک بلاکچین چگونه کار می کند؟
ممکن است با صفحات گسترده یا پایگاه داده آشنا باشید. بلاکچین تا حدودی شبیه به آنها است زیرا پایگاه داده ای است که اطلاعات در آن وارد و ذخیره می شود. اما تفاوت اصلی بین یک پایگاه داده یا صفحه گسترده سنتی و یک بلاکچین در نحوه ساختاردهی و دسترسی به داده ها است.
یک بلاکچین شامل برنامه هایی به نام اسکریپت است که وظایفی را که معمولاً در یک پایگاه داده انجام می دهید انجام می دهد، وظایفی مانند وارد کردن و دسترسی به اطلاعات، نگهداری و ذخیره آن در جایی. یک بلاکچین توزیع شده است به این معنی است که چندین نسخه در بسیاری از ماشینها (سرورها و رایانه های) ذخیره میشوند و همه آنها باید باهم مطابقت داشته باشند تا معتبر باشد.
بلاکچین اطلاعات تراکنش ها را جمع آوری می کند و آن را وارد یک بلوک می کند، مانند سلولی در صفحه گسترده حاوی اطلاعات. پس از پر شدن، اطلاعات از طریق یک الگوریتم رمزگذاری اجرا می شود که یک عدد هگزادسیمال (hexadecimal) به نام هش (Hash) ایجاد می کند. سپس هش بعد از بلوک هدر قرار می گیرد و با سایر اطلاعات موجود در بلوک رمزگذاری می شود. این باعث ایجاد یک سری بلوک می شود که به هم زنجیر شده اند.
فرآیند معامله
تراکنش ها بسته به بلاکچینی که در آن انجام می شوند، از یک فرآیند خاص پیروی می کنند. به عنوان مثال، در بلاکچین بیت کوین، اگر یک تراکنش را با استفاده از کیف پول رمزنگاری خود آغاز کنید، دنباله ای از رویدادها شروع می شود. (کیف پول به نرم افزاری گفته می شود که کلیدهای عمومی و خصوصی شما برای نگهداری رمز ارزها در آن نگهداری می شود.)
در بیتکوین، تراکنش شما به یک استخر (memory pool) فرستاده میشود، جایی که ذخیره میشود و در صف قرار میگیرد تا زمانی که یک ماینر یا اعتبارسنجی آن را دریافت کند. هنگامی که وارد یک بلوک می شود و بلوک با تراکنش ها پر می شود، با استفاده از یک الگوریتم رمزگذاری بسته و رمزگذاری می شود. سپس، استخراج آغاز می شود. کل شبکه ماینرها به طور همزمان کار می کند و سعی می کند هش را "حل" کند. هر کدام یک هش تصادفی تولید میکنند، به جز «nonce» که مخفف عددی است که یک بار استفاده شده است.
هر ماینر با یک عدد صفر شروع می کند که به هش تصادفی تولید شده آنها اضافه می شود. اگر آن عدد مساوی یا کمتر از هش هدف نباشد، مقدار یک به nonce اضافه میشود و یک هش بلوک جدید ایجاد میشود. این کار تا زمانی ادامه می یابد که یک ماینر یک هش معتبر تولید کند، در مسابقه برنده شود و جایزه را دریافت کند. (پاداش استخراج)
تولید هشهای تصادفی تا زمانی که مقدار خاصی پیدا شود، «اثبات کار» است که در مورد آن زیاد میشنوید، در الگوریتم های اثبات کار، ماینرها فرایند استخراج را انجام می دهند و به ازای کار آنها است که پاداش دریافت می کنند. میزان کاری که برای اعتبار سنجی هش لازم است به این دلیل است که شبکه بیت کوین انرژی و توان محاسباتی زیادی مصرف می کند.
پس از بسته شدن یک بلوک، یک تراکنش کامل می شود. با این حال، تا زمانی که پنج بلوک دیگر تأیید نشده باشند، بلوک تأیید شده در نظر گرفته نمی شود. تکمیل شبکه حدود یک ساعت طول میکشد، زیرا میانگین آن کمتر از 10 دقیقه در هر بلوک است (بلاک اول با تراکنش شما و پنج بلوک بعدی ضربدر 10 برابر است با 60 دقیقه).
همه بلاکچین ها از این روند پیروی نمی کنند. به عنوان مثال، شبکه اتریوم به طور تصادفی از بین تمامی کاربران دارای اتر قفل شده شده یک اعتبارسنجی را برای تایید بلوک های جدید انتخاب می کند که سپس توسط شبکه تایید می شود. این بسیار سریعتر و انرژی کمتری نسبت به فرآیند بیت کوین دارد. به این روش تایید بلوک های جدید اثبات سهام می گویند و پاداش تایید بلوک های جدید به افرادی که ارزهای خود را قفل کرده اند تعلق می گیرد.
عدم تمرکز بلاکچین
یک بلاکچین به داده های یک پایگاه داده اجازه می دهد تا بین چندین گره شبکه (رایانه ها یا دستگاه هایی که نرم افزارهای بلاکچین را اجرا می کنند) در مکان های مختلف پخش شوند. این نه تنها افزونگی ایجاد می کند، بلکه امنیت داده ها را نیز حفظ می کند. به عنوان مثال، اگر شخصی سعی کند رکوردی را در یکی از پایگاه داده تغییر دهد، گره های دیگر متوجه شده و از وقوع آن جلوگیری می کنند. به این ترتیب، هیچ گره منفردی در شبکه نمی تواند اطلاعات ذخیره شده در آن را تغییر دهد.
به دلیل این توزیع و رمزگذاری داده ها، اطلاعات و تاریخچه (مانند تراکنش های ارز دیجیتال) برگشت ناپذیر است. چنین رکوردی میتواند فهرستی از تراکنشها باشد (مثلاً با یک ارز دیجیتال)، اما این امکان برای یک بلاکچین نیز وجود دارد که اطلاعات مختلفی مانند قراردادهای قانونی، اطلاعات هویتی، مدارک و اسناد رسمی یا موجودی یک شرکت را در خود نگه دارد.
شفافیت بلاکچین
به دلیل ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین، افراد می توانند همه تراکنشها را با داشتن یک گره شخصی یا با استفاده از کاوشگرهای زنجیره بلوکی (اکسپلور بلاکچین) بصورت زنده ببینند و اطلاعات آنرا بصورت شفاف مشاهده نمایند. البته در بلاکچین های خصوصی افراد خاصی به اطلاعات دسترسی دارند. هر گره دارای کپی مخصوص به خود از زنجیره است که با تایید و اضافه شدن بلوک های جدید به روز می شود. این بدان معناست که اگر میخواهید، میتوانید بیت کوین را هر کجا که میرود ردیابی کنید.
البته، سوابق ذخیره شده در بلاکچین بیت کوین (و همچنین اکثر موارد دیگر) رمزگذاری شده است. این بدان معنی است که فقط شخصی که آدرسی به او اختصاص داده شده است می تواند هویت خود را فاش کند (آدرس را در اختیار دیگران قرار دهد). در نتیجه، کاربران بلاکچین می توانند با حفظ شفافیت ناشناس باقی بمانند.
آیا بلاکچین امن است؟
فناوری بلاکچین به چندین روش به امنیت و اعتماد غیرمتمرکز دست می یابد. برای شروع، بلوک های جدید همیشه به صورت خطی و زمانی ذخیره می شوند. به این معنی که آنها همیشه به "انتهای" بلاکچین اضافه می شوند. بعد از اینکه یک بلوک به انتهای بلاکچین اضافه شد، بلوک های قبلی قابل تغییر نیستند.
تغییر در هر داده، هش بلوکی را که در آن بود تغییر میدهد. چون هر بلوک حاوی هش بلوک قبلی است، تغییر در یکی از بلوکها، بلوک های قبلی را تغییر میدهد، آنگاه شبکه یک بلوک تغییر یافته را رد می کند زیرا هش ها مطابقت ندارند.
همه بلاکچین ها 100% غیرقابل نفوذ نیستند. آنها دفترهای توزیع شده ای هستند که از کد برای ایجاد سطح امنیتی استفاده می کنند که با آن شناخته شده اند. در صورت وجود آسیب پذیری در کدنویسی، می توان از آنها سوء استفاده کرد. به عنوان مثال، تصور کنید که یک هکر گرهای را در یک شبکه بلاکچین اجرا میکند و میخواهد یک بلاکچین را تغییر دهد و ارز دیجیتال را از دیگران بدزدد. اگر بخواهند کپی خود را تغییر دهند، باید گره های دیگر را متقاعد کنند که نسخه آنها معتبر است. آنها برای انجام این کار باید اکثریت شبکه را کنترل کنند و آن را در لحظه مناسب وارد کنند. این به عنوان یک حمله 51٪ شناخته می شود زیرا برای انجام آن باید بیش از 50٪ از شبکه را کنترل کنید. شبکه بلاکچین به علت داشتن تعداد زیادی ماینر و قدرت شبکه بالای آن، بالاترین امنیت را در حال حاضر در بین شبکه های اثبات کار دارا می باشد.
بیت کوین در مقابل بلاکچین
فناوری بلاکچین برای اولین بار در سال 1991 توسط استوارت هابر ( Stuart Haber ) و دبلیو اسکات استورنتتا (W. Scott Stornetta) ، دو محققی که می خواستند سیستمی را پیاده سازی کنند که در آن مُهرهای زمانی اسناد دستکاری نشود، مطرح شد. اما تقریباً دو دهه بعد، با راه اندازی بیت کوین در ژانویه 2009، بلاکچین اولین کاربرد واقعی خود را داشت.
پروتکل بیت کوین بر روی یک بلاکچین ساخته شده است. ساتوشی ناکاموتو، خالق نام مستعار بیت کوین، در یک مقاله تحقیقاتی در مورد معرفی ارز دیجیتال، از آن به عنوان «سیستم نقدی الکترونیکی جدید که کاملاً همتا به همتا و بدون شخص ثالث قابل اعتماد است» یاد کرد. نکته کلیدی برای درک این موضوع این است که بیت کوین از بلاکچین به عنوان وسیله ای برای ثبت شفاف دفتر کل پرداخت ها یا سایر تراکنش ها بین طرفین استفاده می کند.
بلاکچین
از بلاکچین می توان برای ثبت نامحدود هر نوع داده استفاده کرد. این داده ها می تواند به شکل معاملات، رای در یک انتخابات، موجودی کالا، شناسه های هویتی و ثبتی، اسناد منازل و موارد دیگر باشد. در حال حاضر، دهها هزار پروژه به دنبال پیادهسازی بلاکچینها به روشهای مختلف برای کمک به جامعه به غیر از ثبت تراکنشها هستند به عنوان مثال، به عنوان راهی برای رای دادن ایمن در انتخابات سالم و آزاد.
ماهیت تغییرناپذیری بلاکچین به این معنی است که تقلب در رای گیری بسیار دشوارتر می شود. به عنوان مثال، یک سیستم رأی گیری می تواند به گونه ای کار کند که برای شهروندان هر کشور یک ارز رمزنگاری یا توکن واحد صادر کنند. سپس به هر نامزد یک آدرس کیف پول مشخص داده می شود و رای دهندگان رمز یا رمز خود را به آدرس هر نامزدی که می خواهند به آن رای دهند ارسال می کنند. ماهیت شفاف و قابل ردیابی بلاکچین نیاز به شمارش آرای انسانی و توانایی دستکاری توسط اشخاص و گروه ها را در برگه های رای فیزیکی از بین می برد.
بلاکچین در مقابل بانک ها
بلاکچین ها به عنوان یک عامل مخرب در بخش مالی، به ویژه در کارکردهای پرداخت و بانکداری، معرفی شده اند. با این حال، بانکها و بلاکچینهای غیرمتمرکز بسیار متفاوت هستند. برای اینکه ببینیم یک بانک چه تفاوتی با بلاکچین دارد، اجازه دهید سیستم بانکی را با پیاده سازی بلاکچین بیت کوین مقایسه کنیم.
ساعات کاری
بانکها: معمولی از ساعت 7 صبح تا 14 بعد از ظهر در روزهای کاری باز هستند.
بیت کوین: تمام ساعات هفته در 365 روز سال و بدون تعطیلی.هزینه تراکنش
بانک ها: دریافت کارمزد برای تراکنش ها و خدمات کارت اعتباری، هزینه انتقالات بین بانکی و بین حساب ها.
بیت کوین: بیت کوین دارای کارمزد تراکنش های متغیری است که توسط ماینرها و کاربران تعیین می شود. این هزینه می تواند بین 0 تا 50 دلار باشد، اما کاربران می توانند تعیین کنند که چقدر از هزینه ای که مایل به پرداخت هستند.سرعت تراکنش
بانک ها: چک 24-72 ساعت برای انتقال، عدم انتقال در تعطیلات رسمی و آخر هفته، کارت به کارت لحظه ای با مبلغ محدود، انتقالات حساب بین 2 تا 24 ساعت.
بیت کوین: بسته به ازدحام شبکه، کمتر از 15 دقیقه.قوانین احراز هویت مشتری
بانک ها: حساب های بانکی و سایر محصولات بانکی نیازمند احراز هویت هستند.
بیت کوین: عدم نیاز به احراز هویت.سهولت نقل و انتقالات
بانک ها: داشتن یک حساب بانکی و یک تلفن همراه حداقل الزامات برای انتقال دیجیتال است.
بیت کوین: اتصال به اینترنت و تلفن همراه حداقل نیاز است.حریم خصوصی
بانک ها: اطلاعات حساب بانکی در سرورهای خصوصی بانک ذخیره شده و توسط مشتری نگهداری می شود. حریم خصوصی حساب بانکی به میزان امن بودن سرورهای بانک و میزان امنیت هر کاربر از اطلاعات خود محدود می شود.
بیت کوین: بیت کوین می تواند به دلخواه کاربر خصوصی باشد، تمام بیت کوین ها قابل ردیابی است، اما اگر بیت کوین به صورت ناشناس خریداری شده باشد، نمی توان مشخص کرد که چه کسی مالک بیت کوین است.امنیت
بانک ها: با فرض اینکه مشتری اقدامات امنیتی اینترنتی محکمی مانند استفاده از رمزهای عبور ایمن و احراز هویت دو مرحلهای را انجام میدهد، اطلاعات یک حساب بانکی فقط به اندازه سرور بانک که حاوی اطلاعات حساب مشتری است امن است.
بیت کوین: هر چه شبکه بیت کوین بزرگتر شود، امنیت آن بیشتر می شود. نگهداری بیت کوین در کیف پول های سرو بسیار امن و مطمئن است.تایید تراکنش ها
بانک ها: بانک ها این حق را برای خود محفوظ می دارند که به دلایل مختلف تراکنش ها را رد کنند. بانک ها نیز حق مسدود کردن حساب ها را برای خود محفوظ می دارند. اگر بانک شما متوجه خرید در مکانهای غیرمعمول یا اقلام غیرمعمول شود، میتوان آن را رد کرد.
بیت کوین: شبکه بیت کوین نحوه استفاده از بیت کوین را به هر شکل مشخص نمی کند. کاربران می توانند هر طور که صلاح می دانند بیت کوین را معامله کنند، اما باید دستورالعمل های کشور یا منطقه خود را نیز رعایت کنند.توقیف حساب
بانک ها: با توجه به قوانین KYC، دولت ها می توانند به راحتی حساب های بانکی افراد را ردیابی کرده و دارایی های موجود در آنها را به دلایل مختلف توقیف کنند.
بیت کوین: اگر بیت کوین به صورت ناشناس استفاده شود، دولت ها برای ردیابی آن برای مصادره آن مشکل خواهند داشت.
بلاکچین چگونه استفاده می شود؟
همانطور که اکنون می دانیم، بلاک ها در بلاکچین بیت کوین، داده های تراکنش را ذخیره می کنند. امروزه بیش از 23000 سیستم ارز دیجیتال دیگر بر روی یک بلاکچین در حال اجرا هستند، به نظر می رسد که بلاکچین روشی قابل اعتماد برای ذخیره داده های مربوط به انواع دیگر تراکنش ها است. برخی از شرکت ها امروزه از بلاکچین برای ردیابی ناوگان حمل و نقل خود، ردیابی دارو و مواد غذایی، تایید مدارک تحصیلی و اسناد معتبر استفاده می کنند.
برای مثال استفاده از بلاکچین به برندها این امکان را میدهد تا مسیر یک محصول غذایی را از مبدأ آن، از هر توقفی که انجام میدهد، تا تحویل ردیابی کنند. نه تنها این، بلکه این شرکتها اکنون میتوانند هر چیز دیگری که ممکن است با آن در تماس بوده را ببینند، و این امکان را میدهد که شناسایی مشکل خیلی زودتر رخ دهد و بتوانند به طور بالقوه جان انسانها را نجات میدهد. این یک نمونه از بلاکچین در عمل است، اما بسیاری از اشکال دیگر پیاده سازی بلاکچین وجود دارد.
بلاکچین در صنعت بانکداری و مالی
شاید هیچ صنعتی بیشتر از بانکداری از ادغام بلاکچین در عملیات تجاری خود سود نبرد. مؤسسات مالی فقط در ساعات کاری و معمولاً پنج روز در هفته فعالیت می کنند. این بدان معناست که اگر سعی کنید یک چک را روز پنجشنبه در ساعت 6 بعد از ظهر واریز کنید، احتمالاً باید تا صبح شنبه منتظر بمانید تا ببینید که پول به حساب شما رسیده است. حتی اگر سپرده خود را در ساعات کاری واریز کنید، باز هم به دلیل حجم انبوه تراکنشهایی که بانکها باید آن را تسویه کنند، تأیید معامله یک تا سه روز طول میکشد. از طرف دیگر، بلاکچین هرگز نمیخوابد و دائما در حال اجرا است.
با ادغام بلاکچین در بانکها، مصرفکنندگان ممکن است ببینند که تراکنشهایشان در چند دقیقه یا چند ثانیه پردازش میشود (مدت زمانی که صرف اضافه کردن یک بلاک به بلاکچین) ، صرف نظر از تعطیلات یا زمان روز یا هفته طول میکشد. با استفاده از بلاکچین، بانکها این فرصت را دارند که با سرعت و امنیت بیشتری وجوه بین مؤسسات را مبادله کنند. با توجه به حجم مبالغ مربوط، حتی چند روزی که پول در حال نقل و انتقال است می تواند هزینه ها و خطرات قابل توجهی را برای بانک ها به همراه داشته باشد.
فرآیند تسویه برای معامله گران سهام می تواند تا سه روز (یا در صورت تجارت بین المللی بیشتر) طول بکشد، به این معنی که پول و سهام برای آن دوره مسدود می شوند. بلاکچین می تواند این زمان را به شدت کاهش دهد.
بلاکچین و واحد پول
بلاکچین بستر ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین را تشکیل می دهد. دلار آمریکا توسط فدرال رزرو کنترل می شود. تحت این سیستم اقتدار مرکزی، دادهها و ارز یک کاربر از نظر فنی به شرایط بانک یا دولت آنها بستگی دارد. اگر بانک کاربر هک شود، اطلاعات خصوصی مشتری در خطر است.
اگر بانک مشتری اعلام ورشکستگی کند یا مشتری در کشوری با دولت بی ثبات زندگی کند، ممکن است ارزش پول او در خطر باشد. در سال 2008، چندین بانک ورشکسته توسط دولت نجات یافتند (تا حدی با استفاده از پول مالیات دهندگان). اینها مواردی هستند که بیت کوین با رفع آنها برای اولین بار از آنها شکل گرفت و توسعه یافت.
بلاکچین همچنین میتواند به کشورهایی با ارزهای بیثبات یا زیرساختهای مالی نامطمئن، ارز و سیستم مالی پایدارتری بدهد. آنها به برنامه های کاربردی بیشتر و شبکه گسترده تری از افراد و موسسات دسترسی خواهند داشت که می توانند با آنها تجارت داخلی و بین المللی انجام دهند.
با گسترش عملیات خود در شبکه ای از رایانه ها، بلاکچین به بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال اجازه می دهد بدون نیاز به یک مرجع مرکزی کار کنند. این نه تنها ریسک را کاهش می دهد، بلکه هزینه پردازش و معامله را نیز کاهش می دهد.
استفاده از کیف پولهای رمزنگاری شده برای حسابهای پسانداز یا بهعنوان وسیلهای برای پرداخت، مخصوصاً برای کسانی که هویت دولتی ندارند، بسیار مهم است. برخی از کشورها ممکن است جنگ زده باشند یا دولت هایی داشته باشند که زیرساخت شناسایی واقعی ندارند. شهروندان چنین کشورهایی ممکن است به حسابهای پسانداز یا کارگزاری دسترسی نداشته باشند و بنابراین راهی برای ذخیره امن دارایی ندارند.
بلاکچین و مراقبت های بهداشتی
ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی می توانند از بلاکچین برای ذخیره ایمن سوابق پزشکی بیماران خود استفاده کنند. هنگامی که یک پرونده پزشکی ایجاد و امضا میشود، میتوان آن را در زنجیره بلوکی نوشت، که به بیماران اثبات و اطمینان میدهد که سابقه قابل تغییر نیست. این سوابق سلامت شخصی را می توان با یک کلید خصوصی در بلاکچین رمزگذاری و ذخیره کرد تا فقط برای افراد خاصی قابل دسترسی باشد و در نتیجه از حفظ حریم خصوصی اطمینان حاصل شود.
بلاکچین و سوابق اموال
اگر زمانی را در دفتر ثبت اسناد رسمی سپری کرده باشید، می دانید که ثبت حقوق مالکیت تا حدودی سنگین و ناکارآمد است. امروز، یک سند فیزیکی باید به یک کارمند دولت در اداره ثبت محلی تحویل داده شود، جایی که به صورت دستی در پایگاه داده مرکزی و نمایه عمومی شهرستان وارد می شود. در مورد اختلاف مالکیت، دعاوی مالکیت باید با شاخص عمومی تطبیق داده شود.
این فرآیند نه تنها پرهزینه و زمان بر است، بلکه مستعد خطای انسانی نیز می باشد، که در آن هر نادرستی ردیابی مالکیت دارایی را کارآمدتر می کند. بلاکچین این پتانسیل را دارد که نیاز به اسکن اسناد و ردیابی فایل های فیزیکی در یک دفتر ضبط محلی را از بین ببرد. اگر مالکیت دارایی در بلاکچین ذخیره و تأیید شود، مالکان می توانند اعتماد کنند که سند آنها دقیق و به طور دائم ثبت شده است.
در کشورهای جنگزده یا مناطقی که زیرساختهای دولتی یا مالی کم یا بدون اداره ثبت دارند، اثبات مالکیت اموال تقریباً غیرممکن است. اگر گروهی از افرادی که در چنین منطقه ای زندگی می کنند بتوانند از بلاکچین استفاده کنند، می توان جدول زمانی شفاف و روشنی برای مالکیت دارایی ایجاد کرد.
بلاکچین و قراردادهای هوشمند
قرارداد هوشمند یک کد کامپیوتری است که می تواند در بلاکچین برای تسهیل یک توافق نامه تعبیه شود. قراردادهای هوشمند تحت مجموعه شرایطی عمل می کنند که کاربران با آن موافقت می کنند. هنگامی که این شرایط برآورده شد، شرایط توافق به طور خودکار اجرا می شود.
مثلاً بگویید که یک مستأجر بالقوه مایل است با استفاده از یک قرارداد هوشمند آپارتمانی را اجاره کند. صاحبخانه موافقت می کند که به محض پرداخت ودیعه توسط مستاجر، کد درب آپارتمان را به مستاجر بدهد. قرارداد هوشمند پس از پرداخت به طور خودکار کد درب را برای مستاجر ارسال می کرد. همچنین میتوان آن را طوری برنامهریزی کرد که در صورت عدم پرداخت اجاره یا رعایت سایر شرایط، کد را تغییر دهد.
بلاکچین و زنجیره تامین
تامین کنندگان می توانند از بلاکچین برای ثبت منشاء موادی که خریداری کرده اند استفاده کنند. این به شرکتها اجازه میدهد تا صحت کیفیت محصولات و حتی برچسبهای رایجی مانند «ارگانیک»، «محلی» و «حلال» را نیز تأیید کنند. همانطور که توسط فوربس گزارش شده است، صنعت غذا به طور فزاینده ای از بلاکچین برای ردیابی مسیر و ایمنی غذا در طول سفر از مزرعه به کاربر استفاده می کند.
بلاکچین و رای دادن
همانطور که در بالا ذکر شد، بلاکچین می تواند یک سیستم رأی گیری مدرن را تسهیل کند. همانطور که در انتخابات میان دوره ای نوامبر 2018 در ویرجینیای غربی آمریکا آزمایش شد، رای دادن با بلاکچین پتانسیل حذف تقلب در انتخابات و افزایش مشارکت رای دهندگان را دارد.
استفاده از بلاکچین در این راه، دستکاری آرا را تقریبا غیرممکن می کند. پروتکل بلاکچین همچنین شفافیت را در فرآیند انتخابات حفظ میکند و پرسنل مورد نیاز برای برگزاری انتخابات را کاهش میدهد و نتایج تقریباً فوری را به مقامات ارائه میدهد. این امر نیاز به بازشماری مجدد یا هرگونه نگرانی واقعی مبنی بر اینکه تقلب ممکن است انتخابات را تهدید کند را از بین می برد.
مزایا و معایب بلاکچین
با تمام پیچیدگی هایش، پتانسیل بلاکچین به عنوان یک شکل غیرمتمرکز ثبت سوابق تقریباً بدون محدودیت است، از حریم خصوصی بیشتر کاربر و افزایش امنیت گرفته تا هزینه های پردازش کمتر و خطاهای کمتر. فناوری بلاکچین ممکن است به خوبی برنامه های کاربردی فراتر از موارد ذکر شده در بالا را داشته باشد اما دارای معایبی نیز هست.
مزایای بلاکچین
✔️ بهبود دقت با حذف دخالت انسان در راستیآزمایی
✔️ کاهش هزینه با حذف تأیید شخص ثالث
✔️ تمرکز زدایی، دستکاری آن را دشوارتر می کند
✔️ تراکنش ها امن، خصوصی و کارآمد هستند
✔️ تکنولوژی شفاف
✔️ یک جایگزین بانکی و راهی برای ایمن سازی اطلاعات شخصی شهروندان کشورهای دارای دولت های ناپایدار یا توسعه نیافته ارائه می کند.
معایب بلاکچین
✖️ هزینه فناوری قابل توجه مرتبط با برخی از بلاکچین ها
✖️ تراکنش های کم در ثانیه
✖️ سابقه استفاده در فعالیت های غیرقانونی، مانند دارک وب
✖️ مقررات بسته به حوزه قضایی متفاوت و نامشخص است
✖️ محدودیت های ذخیره سازی داده ها
مزایای بلاکچین
دقت زنجیره
تراکنش های شبکه بلاکچین توسط هزاران کامپیوتر و دستگاه تایید شده است. این یعنی تقریباً همه افراد را از فرآیند تأیید حذف می کند و در نتیجه خطای انسانی کمتر و ثبت دقیق اطلاعات ایجاد می شود. حتی اگر کامپیوتری در شبکه یک اشتباه محاسباتی مرتکب شود، خطا فقط در یک نسخه از بلاکچین ایجاد می شود و توسط بقیه شبکه پذیرفته نمی شود.
کاهش هزینه ها
به طور معمول، مصرف کنندگان به بانک برای تأیید یک معامله یا یک دفتر اسناد رسمی برای امضای یک سند هزینه پرداخت می کنند. بلاکچین نیاز به تأیید شخص ثالث و به همراه آن هزینه های مرتبط با آنها را از بین می برد. به عنوان مثال، صاحبان مشاغل هنگام پذیرش پرداخت با کارت اعتباری هزینه کمی را متحمل می شوند زیرا بانک ها و شرکت های پردازش پرداخت باید این تراکنش ها را پردازش کنند. از سوی دیگر، بیت کوین قدرت مرکزی ندارد و کارمزد تراکنش های محدودی دارد.
عدم تمرکز
بلاکچین هیچ یک از اطلاعات خود را در یک مکان مرکزی ذخیره نمی کند، اطلاعات بلاکچین کپی شده و در سراسر شبکه ای از رایانه ها پخش می شود. هر زمان که یک بلوک جدید به بلاکچین اضافه می شود، هر کامپیوتر موجود در شبکه، بلاکچین خود را به روز می کند تا تغییر را منعکس کند. با انتشار آن اطلاعات در یک شبکه، به جای ذخیره آن در یک پایگاه داده مرکزی، دستکاری بلاکچین دشوارتر می شود.
معاملات کارآمد
تسویه معاملاتی که از طریق یک مرجع مرکزی انجام می شود ممکن است تا چند روز طول بکشد. برای مثال، اگر سعی کنید یک چک را در عصر پنجشنبه واریز کنید، ممکن است تا صبح شنبه وجوهی را در حساب خود مشاهده نکنید. مؤسسات مالی در ساعات کاری، معمولاً شش روز در هفته، کار میکنند، اما یک بلاکچین 24 ساعت در روز، هفت روز هفته و 365 روز در سال کار میکند.
در برخی از بلاکچینها، تراکنشها را میتوان در عرض چند دقیقه تکمیل کرد و پس از چند دقیقه در شبکه تایید شود. این به ویژه برای معاملات برون مرزی مفید است، که معمولاً به دلیل مشکلات منطقه زمانی و این واقعیت که همه طرف ها باید پردازش پرداخت را تأیید کنند، بسیار بیشتر طول می کشد.
معاملات خصوصی
بسیاری از شبکههای بلاکچین بهعنوان پایگاههای داده عمومی عمل میکنند، به این معنی که هر کسی با اتصال به اینترنت میتواند فهرستی از تاریخچه تراکنشهای شبکه را مشاهده کند. اگرچه کاربران می توانند به جزئیات تراکنش دسترسی داشته باشند، اما نمی توانند به اطلاعات شناسایی کاربرانی که این تراکنش ها را انجام می دهند دسترسی داشته باشند. این یک تصور غلط رایج است که شبکه های بلاکچین مانند بیت کوین کاملاً ناشناس هستند، زیرا یک آدرس قابل مشاهده وجود دارد که در صورت دریافت اطلاعات می تواند با کاربر مرتبط شود.
معاملات امن
پس از ثبت تراکنش، صحت آن باید توسط شبکه بلاکچین تایید شود. پس از تایید تراکنش، به بلوک بلاکچین اضافه می شود. هر بلوک در بلاکچین حاوی هش منحصر به فرد خود و هش منحصر به فرد بلوک قبل از آن است. بنابراین، پس از تایید شبکه بلوک ها را نمی توان تغییر داد.
شفافیت
اکثر بلاکچین ها کاملاً نرم افزار منبع باز (اوپن سورس) هستند. این بدان معنی است که همه می توانند کد آن را مشاهده کنند. این به حسابرسان این امکان را می دهد که ارزهای رمزپایه مانند بیت کوین را برای امنیت بررسی کنند. با این حال، این بدان معناست که هیچ مرجع واقعی در مورد کنترل کد بیت کوین یا نحوه ویرایش آن وجود ندارد. به همین دلیل، هر کسی می تواند تغییرات یا ارتقاء سیستم را پیشنهاد دهد. اگر اکثر کاربران شبکه موافق باشند که نسخه جدید کد همراه با ارتقاء صحیح و ارزشمند است، بیت کوین را می توان به روز کرد.
بانکداری بدون بانک
شاید عمیقترین جنبه بلاکچین و ارزهای دیجیتال، توانایی هر کسی، صرف نظر از قومیت، جنسیت، مکان یا پیشینه فرهنگی برای استفاده از آن باشد. بر اساس گزارش بانک جهانی، تخمین زده می شود که 1.3 میلیارد بزرگسال حساب بانکی یا ابزاری برای ذخیره پول یا ثروت خود ندارند.
این افراد اغلب به صورت نقد و بصورت فیزیکی دارایی خود را نگهداری می کنند، آنها سپس باید این پول نقد فیزیکی را در مکانهای مخفی در خانههای خود یا مکانهای دیگر ذخیره کنند، تا آنرا از دزدی در امان نگه دارند. در حالی که سرقت غیرممکن نیست، ارزهای دیجیتال کار را برای سارقان احتمالی دشوارتر می کند.
بلاکچینهای آینده همچنین به دنبال راهحلهایی هستند تا نه تنها واحدی برای ذخیرهسازی ثروت باشند، بلکه سوابق پزشکی، حقوق مالکیت و انواع قراردادهای قانونی دیگر را نیز ذخیره کنند.
معایب بلاکچین
هزینه فناوری
اگرچه بلاکچین میتواند در هزینههای تراکنشها برای کاربران صرفهجویی کند، اما این فناوری رایگان نیست. برای مثال، سیستم اثبات کار شبکه بیتکوین برای اعتبارسنجی تراکنشها، مقدار زیادی توان محاسباتی را مصرف میکند. در دنیای واقعی، انرژی مصرف شده توسط میلیون ها دستگاه در شبکه بیت کوین بیشتر از مصرف سالانه کشوری مانند پاکستان است. برخی از راه حل ها برای این مسائل در حال ظهور است. به عنوان مثال، مزارع استخراج بیت کوین برق مورد نیاز خود را از انرژی خورشیدی یا انرژی مزارع بادی تامین کنند.
سرعت و ناکارآمدی داده
بیت کوین یک مطالعه موردی عالی برای ناکارآمدی های احتمالی بلاکچین است. سیستم PoW بیت کوین حدود 10 دقیقه طول می کشد تا یک بلوک جدید به بلاکچین اضافه کند. با این نرخ، تخمین زده میشود که شبکه بلاکچین تنها میتواند حدود سه تراکنش در ثانیه (TPS) را مدیریت کند. اگرچه سایر رمز ارزها مانند اتریوم عملکرد بهتری نسبت به بیتکوین دارند، اما بلاکچین همچنان آنها را محدود میکند. ویزا کارت می تواند حدود 65000 تراکنش را در ثانیه انجام دهد.
بسیاری از شرکت ها بر روی این موضوع در حال کار هستند و اکنون بلاکچین هایی با قدرت 30000 تراکنش در ثانیه پیاده سازی شده است. ادغام اتریوم بین شبکه اصلی و زنجیره فانوس دریایی ( beacon chain) در تاریخ 15 سپتامبر 2022 قدرت آنرا تا 100.000 تراکنش در ثانیه بالا برده است. انتظار می رود این امر مشارکت شبکه را افزایش دهد، ازدحام را کاهش دهد و سرعت تراکنش را افزایش دهد
مسئله دیگر این است که هر بلوک فقط می تواند مقدار مشخصی داده را در خود نگه دارد. بحث اندازه بلوک یکی از مبرمترین مسائل برای مقیاسپذیری بلاکچینها در آینده بوده و هست.
فعالیت غیر قانونی
در حالی که محرمانه بودن در شبکه بلاکچین از کاربران در برابر هک محافظت می کند و حریم خصوصی را حفظ می کند، اما امکان تجارت و فعالیت غیرقانونی در شبکه بلاکچین را نیز فراهم می کند. ذکر شده ترین مثال استفاده از بلاکچین برای تراکنش های غیرقانونی احتمالاً جاده ابریشم (Silk Road) است، یک بازار آنلاین دارک وب و غیرقانونی برای مواد مخدر و پولشویی که از فوریه 2011 تا اکتبر 2013، زمانی که FBI آن را تعطیل کرد، فعالیت کرده است.
دارک وب به کاربران این امکان را می دهد که بدون ردیابی با استفاده از مرورگر Tor، کالاهای غیرقانونی بخرند و بفروشند و خریدهای غیرقانونی با بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال انجام دهند. این کاملاً در تضاد با مقررات کشورهاست که ارائه دهندگان خدمات مالی را ملزم می کنند تا هنگام افتتاح حساب، اطلاعاتی در مورد مشتریان خود به دست آورند. آنها قرار است هویت هر مشتری را تأیید کنند و تأیید کنند که آنها در هیچ لیستی از سازمان های تروریستی شناخته شده یا مشکوک ظاهر نمی شوند.
فعالیت غیرقانونی تنها 0.24 درصد از کل تراکنش های ارزهای دیجیتال در سال 2022 را به خود اختصاص داده است. این سیستم را می توان هم به عنوان یک طرفدار و هم یک مخالف دید. به هر کسی امکان دسترسی به حسابهای مالی را میدهد، اما به مجرمان اجازه میدهد راحتتر معامله کنند. بسیاری استدلال کردهاند که استفادههای خوب از کریپتو، مانند بانکداری در دنیای بدون بانک، بیشتر از استفادههای بد از ارزهای دیجیتال است، بهویژه زمانی که بیشتر فعالیتهای غیرقانونی هنوز از طریق پول نقد غیرقابل ردیابی انجام میشود.
مقررات
بسیاری در فضای کریپتو نگرانی خود را در مورد مقررات دولتی در مورد ارزهای دیجیتال ابراز کرده اند. در حالی که با رشد شبکه غیرمتمرکز آن، پایان دادن به چیزی مانند بیت کوین دشوارتر و تقریبا غیرممکن می شود، دولت ها از نظر تئوری می توانند مالکیت ارزهای دیجیتال یا مشارکت در شبکه های آنها را غیرقانونی کنند.
این نگرانی با گذشت زمان کوچکتر شده است زیرا شرکت های بزرگی مانند پی پال به مشتریان اجازه می دهند تا از ارزهای دیجیتال در پلتفرم های تجارت الکترونیک خود استفاده کنند.
سوالات متداول
به زبان ساده، بلاکچین یک پایگاه داده یا دفتر کل مشترک است. قطعات داده در ساختارهای داده ای به نام بلوک ها ذخیره می شوند و هر گره شبکه یک کپی از کل پایگاه داده دارد. امنیت تضمین شده است زیرا اگر کسی بخواهد ورودی یک نسخه از دفتر را ویرایش یا حذف کند، اکثریت این تغییر را نمیپذیرند.
تعداد بلاکچین های فعال هر روز با سرعت فزاینده ای در حال افزایش است. تا سال 2023، بیش از 23000 ارز دیجیتال فعال مبتنی بر بلاکچین وجود دارد و صدها بلاکچین غیرکریپتوکارنسی دیگر نیز وجود دارد.
بلاکچین عمومی که به آن بلاکچین باز یا بدون مجوز نیز می گویند، جایی است که هر کسی می تواند آزادانه به شبکه بپیوندد و یک گره ایجاد کند. به دلیل ماهیت باز آنها، این بلاکچین ها باید با رمزنگاری و یک سیستم اجماع مانند اثبات کار (PoW) ایمن شوند. از سوی دیگر، یک بلاکچین خصوصی یا مجاز، نیاز به تایید هر گره قبل از پیوستن دارد. از آنجایی که گرهها قابل اعتماد در نظر گرفته میشوند، لایههای امنیتی نیازی به قوی بودن ندارند.
مزیت اصلی بلاکچین به عنوان پایگاه داده ای برای ثبت تراکنش ها است، اما مزایای آن بسیار فراتر از یک پایگاه داده سنتی است. مهمتر از همه، امکان دستکاری یک حذف اطلاعات را از بین میبرد. مزایای بلاکچین عبارتند از:
صرفه جویی در زمان. بلاکچین زمان تراکنش را از روز به دقیقه کاهش می دهد. تسویه تراکنش سریعتر است زیرا نیازی به تأیید توسط یک مقام مرکزی ندارد.
صرفه جویی در هزینه. تراکنش ها نیاز به نظارت کمتری دارند. شرکت کنندگان می توانند اقلام با ارزش را مستقیماً مبادله کنند. بلاکچین امکان فروش تکراری را حذف می کند زیرا نودهای شبکه به دفتر کل مشترک دسترسی دارند.
امنیت بالا. ویژگی های امنیتی بلاکچین از دستکاری، کلاهبرداری و جرایم سایبری محافظت می کند.
سخن نهایی
با بسیاری از کاربردهای عملی این فناوری که در حال حاضر پیاده سازی و بررسی شده است، بلاکچین در نهایت به دلیل بیت کوین و ارز دیجیتال نامی برای خود دست و پا کرده است. بلاکچین به عنوان یک کلمه کلیدی در زبان هر سرمایهگذار در کشور، با واسطههای کمتر، عملیات تجاری و دولتی را دقیقتر، کارآمدتر، امنتر و ارزانتر میکند.
در حالی که وارد دهه سوم بلاکچین می شویم، دیگر بحث این نیست که آیا شرکت های قدیمی به این فناوری دست پیدا می کنند یا خیر، بلکه این سوال است که چه زمانی؟ امروزه شاهد گسترش NFT ها و توکن سازی دارایی ها هستیم. در نتیجه، دهه های آینده دوره رشد قابل توجهی برای بلاکچین و همچنین ترکیب آن با هوش مصنوعی خواهد بود.
نویسنده: علیرضا نوفرستی | متخصص دیجیتال مارکتینگ شرکت پیشگامان دامنه فناوری
ثبت نظر